Geografski položaj

Banja Vrujci nalazi se u centralnom delu Srbije, na severnoj strani planine Suvobor i Maljen. Naselje i banjski objekti razvili su se u dolini reke Toplice, koja se uliva u Kolubaru. Nadmorska visina banjskog kompleksa je 180 m do 252 m, a pristupačnost laka oz pravca Mionice, Ljiga, Valjeva, Lajkovca, Uba. Od Mionice Vrujci su udaljeni 10 km, Ljiga 11 km, Valjeva 30 km, Lajkovca 33 km, Uba 38 km, Gornjeg Milanovca 52 km i Beograda 92 km. Iznad Banje Vrujci izdižu se planinske strane Suvobora, i ona je najistočnija planina u nizu Valjevskih planina. Na planini Suvobor nalazi se lokalitet Ravna gora, široki plato, bogat bukovom šumom i pašnjacima. Suvobor je iz istorijske prošlosti poznat po čuvenoj Kolubarskoj bici iz Prvog svetskog rata, a Ravna gora po ravnogorskom pokretu đenerala Draže Mihailovića iz Drugog svetskog rata. Turisti ovde mogu posetiti kulturno-istorijske znamenitosti i spomenike: crkvu Svetog Đorđa, spomenik đeneralu Draži Mihailoviću, planinsku kuć i vidikovac „Babina glava“. Ovde se mogu posetiti i prirodne retkosti: izvoti tri čiste rečice i dve pećine: Suva i Mokra pećina.

Istorija

Banja Vrujci čiji je naziv izveden od reči vrućac i vrućica koje označavaju tiplotu, odnosno mesto na vodi gde se ne hvata led. To su veoma jaka vrela, a njihova temperatura u toku zime je viša od vazdušne temperature, tako da se vrela ne mogu zalediti. Na ovakvim tipovima izvorišta voda jako ključa, odnosno vri, izbijaju jaki izvori, tj. vrela, pa je temperatura izvora viša od temperature vazduha u Banji. To su izvori koji se puše i ne lede. Ovi izvori nazivaju se termalnokraška vrela. Voda vri, pa njihovo probijanje na površinu prati izbijanje i oslobađanje gasova. Što je okolna temperatura vazduha niža, izvori se više puše, a za vreme toplih dana ta pojava je slabo vidljiva. Po izvorima tople vode u graničnom delu atara sela Berkovica i Popadića, 1934. godine prozvana je Banja Vrujci. Pre toga korišćen je naziv Gornjotoplička Banja ili Gornjo-Toplička Banja, ali i Gornjo-toplička banja Vrijci ili, čak Vrujica. Izvori tople vode na navedenom terenu dugo su služili meštanima za pranje rublja, a bili je onih koji su se samo inicijstivno kupali i mazali blatom za koje su smatrali da je lekovito.

Mineralni izvori

Izvori i hidrogeološke bušotine Banje Vrujci uslovljeni su kontaktom vodopropustivog krečnjaka sa vododrživim glinovito-laporovitim naslagama. Prema savremenim proučavanjima, banjska voda potiče sa dubine 750 m do 1000 m i nalazi se u razbijenom izvorištu koje se prihranjuje vodom padavina koje se sa površine proceđuju kroz krečnjačke stene do velike dubine i tu zagrevaju i mineralizuju. Iz 1935. godine potiče jedna plitka kaptaža. Istražno kaptažni-bunar je iz 1970. godine, a hidrogeološka bušotina dubine 476 m iz 1972. godine, kada je na dubini od 300 m pronađena mineralna voda temperature 31^ᵒ C. Iz glavne bušotine termalna voda se cevima sprovodi u dva otvorena bazena- olimpijski i poluolimpijski, u zatvoreni bazen sa dve specijalne đakuzi kade (ranije četiri obične kade) u hotelu „Vrujci“. Posebnim cevima topla voda se hidroforom transportuje za vodosnadbevanje hotela, dogrevanje vode u sistemu za centralno grejanje, kao i do Centra za rehabilitaciju.

Uz navedene bušotine postoji i nekoliko prirodnih izvora, čija voda slobodno otiče i toplotom blagotvorno utiče na mikroklimu banjskog prostora. Banja Vrujci je poznata po velikoj izdašnosti izvora i bušotina. Količina vode varira između 60 i 820 l/s, sa godišnjim prosekom od 200 l/s. Po tome je ova Banja bogatija čak i od Lukovske Banje, koja ima brojne izvore. Bogatstvo termomineralnom vodom je osnova daljeg razvoja Banje Vrujci.

Prva istraživanja i analize pokazala su da je reč o zemno-alkalnim vodama, zatim je konstatovano da su to zemno-alkalne, kalcijsko-magnezijske nisko termalne vode, odnosno oligomineralne hipotermalne vode, koje su po jonskom sastavu hidro-karbonatno-kalcijumove, sa dobrom zastupljenošću stroncijuma, litijuma, aluminijuma i cezijuma, dok je rubidijum manje prisutan. Voda Banje Vrujci poznata je i po znatnom sadržaju različitih gasova koji joj daju posebno obeležje. Izlaženje gasova na termalnim izvorima Banje Vrujci lako se zapaža. Termalna voda se pojavljuje zajedno sa slobodnim gasovima na više mesta, ne samo na kaptiranim izvorima već i u rečnom koritu Toplice, kao i na manjim nekaptiranim izvorima u blizini reke. Njihovo izbijanje se može pratiti na svakih 20-50 sekundi.

Indikacije, lečenje i prevencija bolesti u Banji Vrujci

U Banji Vrujci, termomineralnom vodom i peloidom najuspešnije se leče reumatizam, ginekološka oboljenja, malokrvnost, hronična oboljenja želuca, kamen u bubregu i mokraćnm putevima, kožna oboljenja, poremećaji vida i različite rane, a takođe pomaže u lečenju bolesti lokomotornog aparata. Voda se koristi pijenjem, ispiranjem i kupanjem, a lekovito blato se koristi u vidu obloga. Primenjuju se savremene vrste terapija. Smeštaj posetilaca moguć je uvprivatnim domaćinstvima, hotelima…

Okruženje

Bogatsvo sadržaja koji se odlikuje istorijsko-geografskim pristupom Banji Vrujci, čini monografiju interesantnom. Proteklih decenija ovde je izgrađeno mnogo novih objekata, Banja je pridobila nove posetioce, organizovan je savremeni balneološki centar, priredbe su se umnožile, život za vreme sezone postao je prijatan. Nedaleko od Banje Vrujci nalazi se Ljig, naselje sa obe strane magistralnog puta Beograd-Čačak. U privrednom razvoju Ljiga, pored poljoprivrede, istaknut je turizam, a u tom domenu korišćenje termomineralne vode i osmišljavanje rada Banje Ljig.