Geografski položaj
Kod sela Rakovca, neposredno uz autoput i železničku prugu Niš-Skoplje, na prostoru koji pripada Bujanovacu, gradskom naselju sa 12.000 stanovnika i opštinskom središtu dela Južnog Pomoravlja, postoje izvori i bušotine lekovite vode. Oni su bili osnova za razvoj banje koja je najpre bila poznata pod nazivom Rakovačka Banja, a zatim menja naziv u Bujanovačka Banja. Od Vranja je udaljena 13 km. Nadmorska visina joj je 395 m. Izvori lekovite vode pojavljuju se iz aluvijalne ravni Južne Morave, a uslovljeni su rasedom koji se pruža neposredno uz Crkvište, uzvišenje izgrađeno od naslaga škriljaca. Ima indikacija da su lekovitu vodu kod Rakovca koristilš Rimljani, ali se pouzdano zna da su je Turci nazivali Karaman banja, što znači crno blato. Blato i danas postoji i koristi se za pravljenje lekovitih obloga.
Istorija
Do 1966. godine ovde je postojao samo jedan u zemlju ukopan bazen punjen vodom prirodnog izvora Vrelo ili Vrelce čija je temperatura 32°C, a izdašnost 0,51/s vode. Ljudi iz najbliže okoline, tokom leta su se ovde samoinicijativno lečili od raznin bolesti. Godine 1966. pored izvora Vrelo, postavljena je 32 m duboka arteska bušotina iz koje se pojavila voda temperature 42°C. Naknadna hidrogeološka istraživanja su potvrdila veliku potencijalnosi izvorišta. To je uvaženo kao osnova za dalji razvoj banje. Godine 1976. podignua je industrijski pogon za flaširanje mineralne vode Heba i uređeni banjski objekti za balneološko lečenje bolesnika pijenjem vode i kupanjem u njoj. Kada je 1986. godine izgrađen Zavod za prevenciju, lečenje i rehabilitaciju invalidnosti „Vrelo“, uvedena je primena peloida i gasa ugljen-dioksida za lečenja kardio-vaskularnih bolesti. Za krato vreme, Bujanovačka Banja je izrasla u moderan balneološki centar. Brži razvoj Bujanovačke Banje počinje šesdesetih godina prošlog veka. Tada su obavljena detaljna hidrogeološka i balneoterapijska istraživanja. Prvobitno sezonsko banjsko naselje dobija nove objekte i počinje flaširanje mineralne vode Heba. Nove bušotine duboke 164, 260, 310 i 560 m daju mineralnu vodu temperature 24-43°C.
Mineralni izvori
Termominaralna voda Bujanovačke Banje vulkanskog je porekla. Ističe se velikim sadržajem hidrokarbonata, natrijuma, aluminijuma i kalijuma, umerenim kalcijuma i magnezijuma i neznatnim gvožđa. U suvom ostatku najviše ima stroncijuma, litijuma, rubidijuma i aluminijuma. Lekovite komponente definisane su prisustvom makroelemenata kalcijuma i mikrokomponenata kalijuma, litijuma, rubidijuma, cezijuma, stroncijuma i mangana. Reakcija vode je neutralna, jer je pH vrednost 6,9.
Bujanovačka Banja indikacije, lečenje i prevencija bolesti
U Bujanovačkoj Banji postoje veoma povoljni uslovi za lečenje kupanjem, peloidnim oblogama i pijenjem vode. Najbolji rezultati se postižu u lečenju degenerativnog reumatizma, vanzglobnog reumatizma, artroze zglobova, diskopatije, spondiloze, Behterovljeve bolesti, stanja posle povreda i hirurških zahvata na lokomotornom aparatu, ekcema, psorijaze, blagih oblika hipertenzije, ginekoloških bolesti, neuroloških poremećaja, oboljenja perifernih krvnih sudova i hroničnih bolesti srca. Zavod ima 200 ležaja u svom objektu. Posetioci koriste kamp i smeštaj u privatnim domaćinstvima.
Nosilac zdravstvene funkcije banje jeste Zavod za prevenciju, lečenje i rehabilitaciju invalidnosti Vrelo, koji raspolaže stručnim kadrom i opremom za lečenje najsavremenijim metodama, širokog spektra bolesti. U ovoj zdravstvenoj ustanovi u lečenju pacijenata, osim termomineralne vode, koriste se i lekovito blato i prirodni gas ugljen-dioksid. Peloid se koristi sirov ili pošto je prošao tzv. zrenje, ali i kao mešavina zrelog blata i parafina – parafeng, koji se priprema u vidu briketa i može se koristiti i van banje, u kućnim uslovima. Bujanovački peloid – banja raspolaže bogatim nalazištima kvalitetnog lekovitog blata u samoj blizini Zavoda koristi se u pripremanju kozmetičkih preparata. U ovom Zavodu po prvi put u Jugoslaviji u lečenju određenih bolesti posebno kardiovaskularnih i poremećaja periferne cirkulacije različite etiologije uveden je i prirodni gas ugljen-dioksid.
Okruženje Bujanovačke Banje
Bujanovačka Banja spada u red srednje posećenih banja Srbije. Osmišljavanjem sadržajnijeg boravka posetilaca, organizovanjem različitih manifestacija i izleta do Vranja, Vranjske Banje i manastira Prohor Pčinjski mogu se postići bolji rezultati poslovanja. U podnožju planine Kozjak, obrasle stoletnom hrastovom šumom, na levoj obali reke Pčinje, nalazi se manastir Sv. Prohor Pčinjski iz XI veka. Konak i manastir Sveti Prohor Pčinjski je kulturno dobro i spomenik kulture obnovljen prema starim nacrtima. Danas manastir živi kao i pre devet vekova, ali su danas neki od manastirskih konaka preuređeni za smeštaj turista. Za turiste je posebno privlačan manastirski konak koji je u novije vreme pretvoren u hotel nacionalnog stila po čemu je jedinstven u Srbiji. Pripada „Vrelu“ iz Bujanovačke Banje sa kojom čini kompleksnu turističku ponudu.