Geografski položaj

Ovčar Banja se nalazi 18km zapadno od Čačka, u Ovčarsko-kablarskoj klisuri Zapadne Morave, pored puta i pruge Čačak-Požega. Klisura je nastala na mestu jezerouzine kojom je u geološkoj prošlosti komuniciralo jezero iz Požeške sa jezerom u Čačanskoj kotlini. Klisura, usečena između planina Ovčar nadmorske visine 985m i Kablar nadmorske visine 889m u jednom delu je predisponirana  dugačka 20km, ima ukleštene meandre i zakonom je zaštićena. Odlikuje se strmim krečnjačkim stranama i ukleštenim meandrima, koji povećavaju turističku privlačnost banjskog okruženja.

Istorija

Izvore lekovite vode u podnožju planine Kablar, u neposrednoj blizini manastira Blagoveštenje, ljudi su koristili od davnina. Vidljivih tragova materijalne kulture ima malo, jer ih je Zapadna Morava u poplavama uništavala. Ovde se dugo obavljalo kultno lečenje. U okolnim pećinama pravljena su skloništa i okupljalo se stanovništvo u zbegovima. Po tome su poznate pećine Kađenica i Turčinovac. Iz opisa manastira Užičke eparhije 1859. godine se zna da su igumana Isaiju ubili hajduci 1887. godine, najverovatnije tražeći od njega novac koji je manastir ubirao od lečilišta u Ovčar Banji. Imanje manastira Blagoveštenje nije bilo manje od Nikoljskog 1820. godine. Najveću vrednost imalo je zemljište u Ovčar Banji, odakle su ubirani prihodi od lečilišta i zgrada koje je manstir podigao. To je bio razlog da se 1895. godine u Narodnoj skupštini pokrene inicijativa da država ubira prihode od lečilišta u Ovčar Banji, koja se po manastiru Blagoveštenje nazivala Blagoveštenjska Banja. Iz novije istorije manastir je poznat po tome što se u njemu 1947. godine zamonašio Gojko Stojčević, kasnije njegova svetost patrijarh Pavle, koji je više puta dolazio na odmor i banjsko lečenje. Devedesetih godina XIX veka kraj izvora lekovite vode napravljeni su bazeni u kupatilima od dasaka. Brži razvoj banje počeo je 1906. godine, kada je prosečen put kroz Ovčarsko-kablarsku klisuru, odnosno 1912. godine, kada je puštena u saobraćaj železnička pruga Čačak-Užice. Između dva svetska rata Ovčar Banja je imala pet malih bazena. Proticaj tople vode u jednom od njih dostizao je 35l/min. Za smeštaj posetilaca, pored konaka manastira Blagoveštenje, postojale su i manje barake. Između 1936. i 1941. godine izgrađene su dve vile „Blagoveštenje“ i  „Dom milosrđa“. Ovde su besplatno boravili siromašni ljudi. Izvesne promene banja je doživela u vreme izgradnje hidroelektrane Ovčar Banja i ujezeravanja vode akumulacije Međuvršje, čiji nivo nije smeo biti viši, jer bi jezerska voda potopila banjske izvore. Tada je izgrađeno nekoliko kuća za potrebe zaposlenih, kanalisana ispusna voda hidroelektrane Ovčar Banja, napravljena dva mosta, formiran kamp sa sportskim terenima, osposobljen jedan ugostiteljski objekat i pušten u rad hotel „Kabdar“.

Mineralni izvori

Lekovita voda Ovčar Banje ima temperaturu 35-37,5°S i njena voda je akroterma. Pripada indiferentnim homeotermama i po hemijskim osobenostima je slabo sumporovita, jodna voda. Od katjona sadrži najviše kalcijuma, magnezijuma, natrijuma i kalijuma, a od anjona bikarbonate i hloride. Sadrži i izvesnu količinu slobodnog sumpor-vodonika, slobodnu ugljenu kiselinu, malo litijuma, stroncijuma cezijuma. Mineralna voda Ovčar Banje sadrži 0,42 g/1 suvog ostatka, 0,0165 g/1 natrijum-hlorida, natrijum-sulfata u tragovima, 0,226 g/1 kalcijum-karbonara, 0,1115 g/1 magnezijum-karbonata, 0,005 g/1 oksida gvožđa i aluminijuma, 0,032 g/J silicijum-dioksida i 0,029 g/1 alkalnih karbonata. Neznatna prirodna radioaktivnost potiče od urana, radijuma i radona. Reakcija vode je neutralna, a tvrdoća 21,6°d. Lekovite komponente su makroelementi kalcijum i natrijum i mikroelementi kalijum, litijum, rubidijum, cezijum, stroncijum, barijum, jod, brom, kobalt, fosfor, fluor i mangan.

Ovčar Banja indiikacije, lečenje i prevencija bolesti

Mineralna voda Ovčar Banje koristi se za lečenje reumatičnih oboljenja, nervnih poremećaja, kožnih bolesti, posledica preloma kostiju i povreda mišićnog tkiva. Terapija se obavlja kupanjem i oblogama. Banja ima kupatilo sa homeotermalnom vodom, koja se koristi za punjenje dva bazena sa 10 kada. Zdravstvena delatnost u nadležnosti je medicinskih ustanova iz Čačka. Za smeštaj gostiju u privatnim domaćinstvima ima oko 100 ležaja, u manastirskom konaku oko 50, kao i u renoviranom hotelu „Kablar“.

Najviše turista u Ovčar Banji bilo je 1978. godine, a najveći broj noćenja ostvaren je 1971. godine. Interesantno je da je ova banja pojedinih godina imala više stranih turista od nekih poznatijih banja.

Okruženje

Nadmorska visina Ovčar Banje je 278m. Razvila se pored prirodnog toka Zapadne Morave i ispusnog kanala hidroelektrane Ovčar Banja. Nizvodno od Banje nalaze se veštačka jezera Međuvršje i Parmenac, a uzvodno Ovčarsko-kablarsko, namenjena proizvodnji električne energije i navodnavanju. Na ovom prostoru, pored tri akumulacije, tri betonske brane, lekovitih izvora, planina Ovčar i Kablar, nekoliko izvora pitke vode i kratkih pećina, nalazi se grupa od deset manastira, koji su zakonom zaštićeni kao jedinstvena celina kod nas. Manastiri, kao poseban znak prepoznavanja Ovčarsko-kablarske klisure su: Vavedenje, Vaznesenje, Preobraženje, Sretenje i Sveta Trojica (sa desne strane Zapadne Morave) i Blagoveštenje, Ilinje, Jovanje, Nikolje i Uspenje (sa leve strane Zapadne Morave).