Istorija

Na prostorima Srbije rođeno je 16 rimskih vladara (imperatora), veoma važan podatak da je naša država i tada bila od velikog značaja. Najveći rimski vladar, car Konstantin, rođen je baš u Srbiji, preciznije u Naisu (danas Niš). O dugoj vladavini rimske imperije na na našem području govore ostaci važnih rimskih puteva i gradova – Mediana, Gamzigrad, Sirmium. Zbog toga je Srbija jako bogata kulturnim spomenicima i rimskim građevinama. Stalnim ulaganjem i obnavljanjem, ove znamenitosti u Srbiji postale su turistička atrakcija. Modernizacija srpske države počela je I srpskim ustankom 1804. godine, a potom i izbijanjem II srpskog ustanka 1815. godine. Pod vođstvom kneza Miloša Obrenovića, Srbija se posle 500 godina oslobađa od Turaka, 6. aprila 1867. godine, i postaje nezavisna, samostalna i slobodna država. Danas u XXI veku, Srbija je jako razvijena država, koja teži da se približi modernijim evropskim državama, gradeći infrastrukturu, razvijajući kulturu, običaje i turizam. Danas, najpopularnije manifestacije u Srbiji su EXIT i Guča.

Geografski položaj

Srbija ima centralni položaj na Balkanskom poluostrvu i izuzetno povoljnu prirodnu prohodnost središnjim delom teritorije u pravcu sever- jug. Iz tih povoljnih prirodnih odlika proističu brojne funkcije položaja i prednosti strateškog značaja.

Zbog takvog položaja Srbija je prvenstveno balkanska zemlja, ali je istovremeno i podunavska i srednjeevropska, jer teritorijalno zahvata veliki sektor Dunava, a nalazi se na svetski važnom međukontinentalnom koridoru kojim su vekovima strujali robni i civilizacijski tokovi između Evrope i Azije. Nažalost, u istorijskoj prošlosti tim istim koridorom prodirali su i brojni zavojevači i osvajači ovih prostora, što je za srpsko nacionalno biće i teritoriju imalo češće tragične posledice nego prednosti. Uloga i značaj geografskog položaja jedne zemlje svakako zavise i od njene veličine i od graničnih odnosa sa susednim zemljama. Srbija sa površinom od 88.361 km² i graniči se sa 7 država, pa joj to značajno poboljšava komunikativnost položaja i olakšava međunarodni promet. Prema tome, komunikativnost balkanskog položaja je njegova najznačajnija funkcionalna odrednica, zapravo strategijsko-razvojni izazov, uslovljen prirodnom otvorenošću Srbije. Moravsko-vardarskom i Nišavsko- maričkom udolinom, na jednoj strani, i sa prirodnim osloncem na dunavski pravac na drugoj. To je ogromna razvojna prednost. Značaj položaja Srbije kao podunavske i srednje-evropske zemlje ogleda se u otvorenosti panonskog prostora i u tome što Dunav kao jedna od dve najveće evropske plovne reke teče kroz Srbiju dužinom od 588 km, te preko njega ima saobraćajnu vezu sa 7 država. Zatim, što je izgradnjom kanala Rajna-Majna-Dunav uspostavljen pomorsko-rečni saobraćaj od Severnog do Crnog mora. Evropski značajna povoljnost saobraćajno-gografskog položaja Srbije i postojeća saobraćajna mreža realna su osnova svekolikog povezivanja i prožimanja. Interesi svetskih prometnih tokova i kapitala sve se više usmeravaju na ovaj balkanski tranzitni pravac. To su transevropske magistralne drumske i železničke saobraćajnice koje preko Srbije povezuju Evropu sa Bliskim istokom i Egejskim morem.

Reljef

U prostornoj kompoziciji Srbije jasno se izdvaja nekoliko većih i karakterističnih predeonih celina koje čine makro strukturu reljefa. One su posledica morfogenetskih odnosa koji su proistekli iz geološkog sastava, geotektonike i eriozonih procesa. Osnovne geografske celine takve strukture reljefa su: ravnica Panonske nizije na severu, niska površ Šumadije u središnjem delu i planinske zone u zapadnim, južnim i istočnim delovima Srbije. Posle ovih, značajnije prostorne celine, nastale na razlomnim geotektonskim pravcima reljefa su: Moravska udolina i Kosovsko-metohijska kotlina, kao i doline Timoka i Drine. Kod predstavljanja strukture reljefa Srbije značajno je ukazati i na osnovne visinske odnose. U ovoj strukturi planinske zone (preko 500 m) sa 38,5% teritorije predstavljaju dominantni oblik reljefa. Među njima su i visoke planine iznad 2.000 m.n.v. i to Prokletije i Šar-planina sa desetak vrhova iznad 2.300 m.n.v. i najvišim vrhom Srbije – Đeravica (2.656 m) i malo niža Bistra (2.640 m) na Šari. Zatim slede Stara planina sa vrhom Midžor (2.168 m) i Kopaonik (2.017m). Najburnije promene u reljefu Srbije odvijale su se u tercijaru. Tada je došlo do snažnih potisaka Rodopske mase. Ti potisci su bili usmereni u_dva suprotna pravca i uslovili formiranje dve zone mlađih venačnih planina, zapadne dinarske i istočne karpatsko-balkanske. Sve predeone celine imaju karakteristična obeležja individualnosti, jer se razlikuju po oblicima reljefa, geološkoj građi, rudnim bogatstvima, klimatskim i biogeografskim obeležjima, po naseljenosti i po stepenu izmenjenosti prirodne sredine. Republika Srbija je administrativnim granicama podeljena na tri celine: centralna Srbija, Autonomna pokrajina Vojvodina, Autonomna pokrajina Kosovo i Metohija.

Vojvodina je ravni deo Panonske nizije. Kao pokrajina zauzima 24,3% teritorije Republike, a glavni grad ovog regiona je Novi Sad. U ravničarskom reljefu ističu se dve planine kao ostaci starog kopna – Fruška gora i Vršačke planine. Međutim, monotoniju vojvođanskog pejzaža razbijaju i osvežavaju vodom bogate i plovne reke sa niskim obalama, ali i bogatom ritskom šumskom i travnom vegetacijom, naročito duž Dunava, Save, Tamiša i Tise. Zbog svog položaja i jedinstvenog reljefa ona je izložena uticajima oštrijih severnih vetrova, ima malu količinu padavina i stepsku klimu. Pored bogate poljoprivrede Vojvodina ima i drugih prirodnih potencijala i draži prirode. To su resursi nafte i gasa, plovne reke i kanali, termalni izvori i banje, lovne i ribolovne mogućnosti, te posebno zaštićeni delovi prirode: močvare sa retkom faunom, Deliblatska peščara. Fruška gora i Vršačke planine sa bogatim šumskim ekosistemima i rekreativnim vrednostima.

Šumadija je centralna predeona celina Srbije. Ona je jasno omeđena: sa dve Morave, Dunavom, Savom, Kolubarom i Suvoborom i u tim granicama zahvata površinu oko 8.200 km², ili 9,5% teritorije Srbije. Između njih se izdiže grupa od desetak pretežno niskih planina, od najniže Avale (511m) do najvišeg Rudnika (1132m). Šumadija je takođe prirodno-geografska prostorna celina sa najkomunikativnijim položajem, velikom prohodnošću u svim pravcima, najboljom saobraćajnom povezanošću i umerenom naseljenošću. Odlikuje se vrlo umerenom kontinentalnom klimom, visokog stepena osunčanosti i dobrog godišnjeg rasporeda padavina, pretežno kvalitetnim zemljištima visoke plodnosti, raznovrsnom i dobro komponovanom strukturom poljoprivrede, različitim tipovima travne i šumske flore i vegetacije, izuzetno pitomim i mozaično oblikovanim agrikulturnim i prirodnim pejzažima sa šumovitim planinama i vidikovcima, sa dosta očuvanom prirodom – za rekreaciju i inspiraciju. Jednom rečju, Šumadija je pitoma pokrajina, bogate poljoprivrede, razvijene privrede, izmenjene, ali dosta očuvane prirode – najlepše komponovani deo Srbije.

Srbija – planinski predeli

Srbija je pretežno planinska regija, jer najveći deo teritorije Srbije zauzimaju planine (50%), i prostiru se od Panonskog pobrđa do makedonske, albanske i crnogorske granice. Planine u Srbiji delimo na: dinarske, karpatsko-balkanske i rodopske planine. Planinski turizam je dosta razvijen u Srbiji. Svi planinski centri imaju nadmorsku visinu od 1000m do 2500m i može se uživati i leti i zimi. Sve planine imaju bogat kulturni i turistički sadržaj, a navešćemo neke od njih: Kopaonik, Zlatibor, Tara, Zlatar.

Klima

S obzirom na dejstvo različitih spoljnih i unutrašnjih faktora, u Srbiji se razlikuju tri osnovna klimatska tipa: kontinentalna, umereno-kontinentalna i planinska klima. Kontinentalna klima vlada u Panonskoj niziji. Umereno-kontinentalna klima vlada u planinsko-kotlinskoj regiji, dok je na većim visinama (preko 800 i 1000m) klima oštra, prava planinska. Na visokim planinama vlada oštra planinska klima. S obzirom na dejstvo različitih spoljnih i unutrašnjih faktora, u Srbiji se razlikuju tri osnovna klimatska tipa: kontinentalna, umereno-kontinentalna i planinska klima. Kontinentalna klima vlada u Panonskoj niziji. Umereno-kontinentalna klima vlada u planinsko-kotlinskoj regiji, dok je na većim visinama (preko 800 i 1000m) klima oštra, prava planinska. Na visokim planinama vlada oštra planinska klima.

Vode

Brojne reke i jezera, topli i mineralni izvori čine Srbiju hidrografski veoma raznolikom. Dužina svih reka u Srbiji iznosi 66.000km, a nejveće su: Dunav  588km, Sava 206km i Tisa 164km i plovne su na čitavoj dužini toka kroz Srbiju. Tu su i ostale reke: Velika Morava, Drina, Ibar, Tamiš, Timok… Na našoj teritoriji postoji i veći broj prirodnih i veštačkih jezera, a najveća i na jpoznatija su: Đerdapsko, Vlasinsko, Zlatarsko… Naša zemlja je bogata i velikim brojem termomineralnih izvora, pa se za Srbiju često kaže da je „zemlja banja“. Najpoznatije Banje su: Venjačka Banja, Sokobanja, Banja Koviljača, Kanjiža…

Biljni i životinjski svet

Raznovrsnost i složenost prirodnjačkog kompleksa Srbije bogatsvo flore i faune. Balkansko poluostrvo predstavlja floristički, vegetacijski i faunistički najsloženiji i najraznovrsniji deo Evrope. Ptice spadaju među najbolje proučene vrste faune – 382 vrste u Srbiji, vodozemci i gmizavci 44 vrste, sisari 94 vrste, ribe 86 vrsta.

Stanovništvo, jezik i religija

Etnički sastav stanovništva republike Srbije je vrlo raznovrstan. Većinsko stanovništvo čine Srbi, a pored njih u našoj zemlji živi još 37 nacionalnosti.

U službenoj upotrebi su srpski jezik i ćirilično pismo, a rasprostranjeno je i latinično pismo.

Stanovništvo u Srbiji je najvećim delom hrišćansko-pravoslavne veroispovesti. Osim Srpske pravoslavne crkve postoje i druge verske zajednice, a najrasprostranjenije su: Islamska, Katolička, Jevrejska…

Manastiri i crkve

Svi spomenici u Srbiji nastali su početkom IX veka pa do kraja XVII veka. U tom vremenskom razdoblju srpski vladari su na teritoriji Srbije podigli više stotina crkvi i manastira, a većina ih je i danas sačuvano. Građene su u različitim vremenima i stilovima (svetogorski i istočni ili zapadni). Zidovi srpskih manastira i crkvi ukrašeni su najlepšim primercima sačuvanog srednjovekovnog svetskog slikarstva. Ove građevine za Srbiju predstavljaju važno crkveno i kulturno bogatstvo.